در این همایش سراسری که چهارشنبه و پنجشنبۀ هفتۀ گذشته در هتل امپریال منطقه آزاد ارس و با حضور مدیران ستادی معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، معاونین بهبود تولیدات گیاهی و مدیران باغبانی سازمان‌های جهادکشاورزی استان های کشور و صاحبان شرکت‌های فعال در صنعت گلخانه‌سازی ایران به انجام رسید، علاوه بر سخنرانی مسئولان، پنل تخصصیِ بررسیِ مسایل و مشکلات طرح توسعۀ گلخانه های کشور هم تشکیل شد.

حاضران همچنین از بزرگ ترین و مدرن ترین گلخانه شیشه ای و هیدروپونیک ایران و غرب آسیا که در منطقۀ آزاد ارس فعالیت دارد، بازدید کردند. دیدار از یک کارخانۀ تولید و مونتاژ سازه و تجهیزات گلخانه ای در ارس و همچنین شرکت در بازدید علمی-ترویجی از چند پروژه باغبانی ارس، از دیگر برنامه های شرکت کنندگان در این همایش سراسری بود.

ارس؛ قطب نوظهور کشت گلخانه ای

منطقۀ آزاد ارس با قرار گرفتن در جوار رودخانۀ خروشان ارس که ۲۵۰مترمکعب در ثانیه دبی دارد، و البته بواسطۀ دارا بودن اقلیم مناسب برای کشاورزی و همچنین بهره مندی از خاک زرخیز، لقب «قطب کشاورزی مناطق آزاد کشور» را با خود به یدک می کشد اما با همت مدیران سازمان منطقه آزاد ارس در افزودن عناصر «برنامه ریزیِ اصولی» و «حمایت از سرمایه گذاران»، این منطقه آزاد سودای تبدیل شدن به قطب کشت گلخانه ای ایران را در سر می پروراند؛ موضوعی که رئیس هیات مدیره و مدیرعامل منطقه آزاد ارس هم در همایش سراسری معاونت امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی بر آن صحّه گذاشت. «محسن نریمان» در سخنرانی اش در این همایش اظهار کرد: در حال حاضر بزرگ ترین و مدرن ترین گلخانۀ ایران با ۵۰هکتار وسعت، در ارس فعال است و با عملیاتی شدن فاز نخست طرح توسعۀ این واحد، پیش بینی می کنیم که تا پایان امسال بزرگ ترین گلخانۀ خاورمیانه در ارس شکل بگیرد. وی توضیح داد: با تکمیل طرح توسعه این گلخانه که در زمینی به وسعت ۸۰ هکتار اجرا می شود، این مجتمع گلخانه ای به یکی از ۱۰ گلخانه بزرگ جهان تبدیل خواهد شد. نریمان، با بیان اینکه دستیابی به ۳۶۵ هکتار گلخانه در ارس در افق سال ۱۴۰۰ را هدفگذاری کرده ایم، افزود: سازمان منطقۀ آزاد ارس حمایت خود را از سرمایه گذاران صنعت گلخانه اعلام می کند و حتی این آمادگی را دارد زمین های وسیعی را در اختیار متقاضیانی قرار دهد که مایل به ایجاد «باغات گلخانه ای» هستند.

بومی سازی تکنولوژیِ جهانی

در کنار توسعۀ شتابناک ارس در ایجاد اراضیِ تحت کشت گلخانه ای، امروز تکنولوژی ساخت گلخانه های شیشه ای هیدروپونیک نیز به همت مجتمع گلخانه ایِ این منطقه آزاد، تا بدان حد بومی شده که وزیر جهاد کشاورزی چند وقت پیش، به مدیران این وزارتخانه و فعالان صنعت گلخانه ایران توصیه کرد بجای سفر به اسپانیا، به منطقه آزاد ارس بیایند و بدون صرف هزینۀ هنگفتِ مسافرت به خارج از کشور، با فناوری نوین و مدرن ساخت مجتمع گلخانه ای ارس که در کلاس جهانی است، آشنا شوند.

اسپانیا یکی از کشورهای پیشرو در صنعت کشت گلخانه ای دنیاست و از آنجا که شباهت ‌های زیادی بین شرایط اقلیمی ایران و اسپانیا وجود دارد، مورد توجه مدیران دولتی و آن دسته از صاحبان سرمایه ای است که علاقه مند به آشنایی با تکنولوژی سازه های مدرن گلخانه ای هستند. نکتۀ مهم این که سازه های گلخانه ایِ اسپانیایی علاوه بر داشتن استحکام و زیبایی، برای استفاده در طیف وسیعی از اقلیم سرد و گرم، مناسب است و ضمن فراهم کردن امکان استفادۀ بهینه از نور خورشید و تهویه بسیار مطلوب، قیمت تمام شدۀ پایین تری دارد؛ مزیت هایی که پیش تر، مدیران دولتی و فعالان بخش خصوصیِ کشت گلخانه ایِ ایران را به سفر به اسپانیا و آشنایی با این فناوری ترغیب می کرد. اما حالا با ایجاد مجتمع گلخانه ای پیشرفتۀ ارس که بزرگ ترین و مدرن ترین واحد گلخانه ای ایران و غرب آسیا هم هست، نیازی به انجام چنین سفری نیست.

«علی رخ افروز» معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی هم این اعتقاد را دارد. او در جریان سخنرانی اش در همایش سراسری معاونت امور باغبانی وزارت جهادکشاورزی، با اشاره به این نکته، گفت که «امروز، اسپانیا در ارس است.»

البته این، منتهای قابلیت های منطقۀ آزاد ارس و آذربایجان شرقی در صنعت کشت گلخانه ای نیست. آنگونه که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی اعلام کرده، تا شش ماهۀ نخست امسال، تعداد گلخانه های آذربایجان شرقی ۴۰۴ واحد در سطح ۲۱۹ هکتار در حال بهره برداری بوده و فعلاً ۱۴۴ هکتار گلخانۀ بزرگ مقیاس در شهرستان های جلفا، خداآفرین، شبستر و هریس و ۳۵ هکتار گلخانۀ کوچک مقیاس، مجموعاً ۱۷۹ هکتار کشت گلخانه ای در حال اجراست ضمن اینکه در قالب شهرک های کشاورزی، شش سایت در سطح ۲۷۹ هکتار به سرمایه گذاران واگذار شده است. اگر به این اعداد و ارقام، وسعت گلخانه هایی که طرح هایشان در حال بررسی بوده و یا در شرف تصویب و یا در آستانۀ صدور پروانه از سوی سازمان جهاد کشاورزی و نظام مهندسی هستند را نیز اضافه کنیم، عدد ۵۷۰هکتار گلخانۀ در حال اجرا را در آذربایجان شرقی نشان می دهد؛ ۵۷۰ هکتاری که در استفاده از فناوریِ بومی شده، دستیابی به آن در مدت بسیار کوتاه و در اسرع وقت امکانپذیر است.

با این اوصاف شاید در آیندۀ نزدیک، مناطق دیگری از آذربایجان شرقی در ردیف منطقۀ آزاد ارس قرار بگیرند و مقامات بلندپایه، از آن مناطق نیز به عنوان اسپانیاهای جدید ایران یاد کنند.