گزارش؛
عزم ارس برای سیراب کردن اقتصاد/ اینجا آب گره از کار زمین گشوده است
ارس علاوه بر وظیفه خطیر مرزبانی در مرزهای شمالغربی کشورمان، تولید انرژی برق را نیز بر عهده دارد اما ساکنان حاشیه ارس انتظاراتی بیش از این دارند. آنها رگ زندگیشان را به رگ این رود عظیم پیوند زده و از او برکت و سود اقتصادی برای خود را طلب می کنند.
نام منطقه آزاد ارس با رودخانه مرزی و بنام و تاریخی کشورمان گره خورده است و بی شک هر شنونده ای انتظار دارد تا این منطقه در خور نام و رود پر آوازه ایرانی اش نمادی از توسعه و برخورداری در زمینه های مرتبط با آب و فعالیت های وابسته به آن باشد.
ارس علاوه بر وظیفه خطیر مرزبانی در مرزهای شمالغربی کشورمان، تولید انرژی برق را نیز بر عهده دارد اما ساکنان حاشیه ارس انتظاراتی بیش از این دارند. آنها رگ زندگیشان را به رگ این رود عظیم پیوند زده و از او برکت و سود اقتصادی برای خود را طلب می کنند.
بر همین اساس با توجه به برنامه های منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس، برای ایجاد رشد و شکوفایی اقتصادی در این منطقه از شمالغرب کشورمان، تامین نیاز آب صنایع موجود در منطقه و کمک به بخش کشاورزی مردم ساکن در حاشیه این رود طولانی ایران، برنامه های متنوعی طراحی و به مرحله اجرا در آمده است.
یوسف غفارزاده مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی پیش از این طرح توسعه بهره برداری از ارس را یک پروژه مهم کشوری اعلام کرده بود که عملیات اجرایی اش از سال 81 آغاز و تا پایان سال 93 نزدیک به 127 میلیارد تومان برای آن هزینه شده است.
این طرح که با ردیف بودجه های دولتی و تامین 500 میلیون دلار منابع مالی دیگر از طریق صندوق توسعه ملی در حال انجام است برای استفاده بهینه از حقابه ایران از رود مرزی ارس در حال انجام است که در نخستین گام باعث افزایش ظرفیت کشاورزی منطقه آزاد ارس در منطقه خداآفرین می شود.
با سرازیر شدن آب ارس به سمت اراضی ملی خداآفرین که اکنون در اختیار بخش خصوصی قرار گرفته است حدود چهار هزار و 900 هکتار از زمین های 9 قشلاق منطقه که شامل روستاهای «قارلوجه» و «باقر اوغلی» می شود در بخش کشت گندم و جو و دانه های روغنی کلزا زیر کشت رفته و برای 169 خانوار در زمینه کشاورزی ایجاد شغل شده است.
ارس آرام آرام در دشت های حاشیه خود سیراب کنان پیش می رود و قرار است بر اساس قوانین بین المللی و با لحاظ کردن حق آبه ایران 10 هزار هکتار از اراضی منطقه را سبز و آباد کند. به این مقدار باید احداث باغات و پرورش دام صنعتی را نیز افزود که به صورت آزمایشی در حال انجام است.
این حق آبه در بخش آب شرب 102 میلیون مترمکعب و در بخش کشاورزی 180 میلیون مترمکعب است که استاندار آذربایجان شرقی به عنوان مدیریت ارشد استان بر بهره برداری از آن تاکید دارد.
اما نیاز جلفا به آب نیز نادیده گرفته نشده و با احداث زیر ساخت های لازم از سوی سازمان منطقه آزاد ارس در زمینه تصفیه خانه آب مصرفی صنایع مستقر در این شهر نیز از آب بهره مند شده اند. بخش اول این تصفیه خانه با ظرفیت 100 لیتر در ثانیه با 26 کیلومتر لوله گذاری انجام شده بود اما محسن نریمان مدیرعامل و رئیس هیات مدیره منطقه آزاد ارس افزایش 9 و نیم برابری ظرفیت تصفیه خانه را از سازمان آب منطقه ای خواستار شده و اقدامات اجرایی آن در حال انجام است تا علاوه بر رفع نیاز صنایع و مردم ساکن در منطقه گام های بعدی برای گسترش کشت گلخانه ای محکمتر برداشته شود.
یکی از فرصت های ایجاد شده توسط منطقه آزاد ارس کمک به امنیت غذایی کشور است که در قالب کشت های گلخانه ای پیگیری می شود به نحوی که هم اکنون بزرگترین گلخانه غرب آسیا در این منطقه احداث و به بهره برداری رسیده و با تمام توان برای تامین نیاز داخلی و خارجی در حال فعالیت است.
گلخانه ای به وسعت 50 هکتار در زمینه تولید گوجه فرنگی؛ اقدامی که در مرحله بعدی توسعه خود نیازمند 100 هکتار زمین دیگر برای اجرای برنامه های آتی است تا رقیبی بلا منازع در زمینه کشت محصولات گلخانه ای باشد.
این همه در حالی رخ می دهد که تمام گلخانه های مستقر در دشت گلفرج جلفا نیز با آخرین فناوری های روز آبیاری سیراب می شوند و تلاش بر آن است تا با استفاده بهینه از این ماده حیات بخش میزان بهره مندی بخش کشاورزی استان و کشور محقق شود.
استفاده صحیح از منابع تجدید ناپذیر طبیعت به ویژه آب امری است استراتژیک که منطقه آزاد ارس تکنولوژی های روز دنیا را برای مدیریت بهینه آنها در نظر گرفته و هر روز برگی زرین بر دفتر توسعه و پیشرفت آن افزوده می شود.
به اذعان صفر شاسفند معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ارس فعالیت در زمینه کشت گلخانه ای به یکی از علاقمندی های سرمایه گذاران خارجی تبدیل شده و در کانون توجه سرمایه گذاران قرار دارد.
اما دستان پر مهر ارس تنها در همین حاشیه مرز، زمین های ایران را نوازش نمی کند بلکه قرار است تا با جاری شدن آن به سمت دشت تبریز کشاورزی مرکز استان نیز تحولی دیگر را شاهد باشد.
با بهره برداری از این طرح که تاکنون 35 کیلومتر آن به سمت تبریز انجام شده است پنج هزار هکتار از اراضی کشاورزی دشت تبریز از این رودخانه منتفع می شوند و ایران می تواند با بهره برداری حداکثری از حقآبه خود از ارس نفسی تازه به کالبد کشاورزی خود بدمد و با ایجاد عمران و آبادی در این بخش زمینه های اشتغال جوانان و ایجاد صنایع تبدیلی بخش کشاورزی را فراهم کند.
به هر حال آن چه در این بین محور توجه قرار می گیرد برنامه های مدون و هدفمند برای آینده اقتصادی منطقه و استان در بخش آب است تا کرانه ارس همیشه سبز و با طراوت باقی مانده و رایحه خوش توسعه و پیشرفت از این کرانه مشک افشان به مشام رسد.
منطقه آزاد ارس می کوشد دست سبز رود ارس را بر گونه های خاکی اراضی شمال استان آذربایجان شرقی بکشد و نشاط و پویایی در تولیدات کشاورزی و زمینه سازی برای احداث مراکز صنایع سنگین و نیمه سنگین را محقق کند.
رود ارس رگ حیات منطقه آزاد ارس است و با برنامه های در دست اجرا قلب صنعت و کشاورزی آن به تپیدن ادامه خواهد داد.
ارس از میان کوهها و دره های شمالغرب ایران گاه با خروش و گاه آرام می گذرد اما این ما هستیم که باید توانمندی های آن در ایجاد رونق و بازارسازی را سنجیده و از تمام توان آن برای اعتلای نام ارس بهره بگیریم.
* گزارش: رامین فرهودی
* عکس: بیوک راعی / برگزیده دوسالانه ملی عکس ارس