تحریم واژه نام آشنا، نه تنها برای سیاست مداران بلکه برای تمام ایرانیان است، اقشار مختلف مردم نه در واژه ها بلکه با پوست و استخوان خود آن را درک می کنند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا در آذربایجان شرقی، مردم ایران بارها از شرایط سخت حاصل از تحریم ها شدید عبور کرده اند و در گذر این شرایط اندوخته ای مهم در عرصه سیاست و اقتصاد به دست آورده اند و آن تمرکز بر تولید داخل و تلاش برای خودکفایی بوده است.
اما در این بین تحریم ها ما را بر تمرکز بر داشته هایمان بیش از هرچیزی رهنمون شده است، یکی از پتانسیل های اقتصادی که در شرایط تحریم کمتر مورد توجه قرار گرفته است نقش و ویژگی شاخص مناطق آزاد در شرایط تحریم است.
در تعاریف بین المللی از مناطق آزاد به عنوان محرک تجارت آزاد یاد شده است. این مناطق به ‌عنوان محرکه ‌ای در جهت تشویق صادرات صنعتی تلقی می شود اما این تمام مسئولیت مناطق آزاد نیست و این مناطق پتانسیل های ناشناخته ای دارند که می تواند با شناخت و تعریف قوانین حمایتی به فعلیت در بیاید.
یکی از مناطق آزادی که در طول ده سال گذشته در بحث های اقتصادی خوش درخشیده است منطقه آزاد ارس است. با توجه به موقعیت جغرافیایی این منطقه و نزدیکی به شهر صنعتی، اقتصادی تبریز انتظارها در خصوص نقش آفرینی جدی آن در بحث اقتصاد بسیار بیشتر از دیگر مناطق است.
بر اساس اظهار بسیاری از کارشناسان و مسئولان اقتصادی کشور بیش از 80 درصد از اقتصاد آذربایجان متعلق به بخش خصوصی است و مردم این دیار از دیرباز در مسائل اقتصادی در سطح کشور پیش گام بوده اند از این رو نقش آفرینی منطقه آزاد ارس در شرایط تحریم و کمک به اقتصاد استان و کشور انتظاری معقول و منطقی به نظر می رسد.

به گفته مدیرعامل منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس، این منطقه توانسته است طی سال گذشته ، صادرات 251 میلیون دلاری کالا و خدمات را در کارنامه خود به ثبت برساند.
محسن نریمان در خصوص جزیات این صادرات می گوید: میزان کل صادرات سال 1397منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس 251 میلیون دلار بود و علی رغم تحریم های شدید اقتصادی علیه کشورمان این رقم در مجموع افزایش 12میلیون دلاری نسبت به سال 1396را شاهد است.
این میزان صادرات ماحصل فعالیت 152شرکت تولیدی و صنعتی و 42واحد کشاورزی دارای پروانه بهره برداری مستقر در این منطقه و صدور هزار و 650 گواهی تولید در این منطقه است.
این ارقام نشان از پویایی اقتصادی دارد که با وجود تحریم ها باز روند رو به رشدی را طی می کند اما بدون شک این میزان داد و ستد و حتی صادرات و واردات در شرایط سخت تحریم نیازمند برنامه ای جدی برای ادامه روند رو به رشد آن است.

نقش آفرینی مناطق آزاد برای گذر از تحریم ها نیازمند بازنگری قوانین حاکم بر این مناطق است
کارشناس حوزه اقتصاد در خصوص نقش مناطق آزاد در شرایط تحریم می گوید: در شرایط فعلی که که ورود خروج کالاها و ارز به کشور با مشکلاتی مواجه شده است باید از ظرفیتهای مناطق آزاد و شرایط ورود و خروج آزادانه کالاها در مناطق آزاد نهایت بهره برداری را انجام داده تا بتوانیم بخشی از مشکلات بوجود آمده بواسطه تحریم ها را حل کنیم.
ابوالفضل بهرا در گفت و گو با برنا می افزاید: قوانین حاکم بر مناطق آزاد از مولفه های مهم و تاثیرگذار در شرایط فعلی می باشد که در این راستا حذف قوانین بازدارنده و دست و پا گیر و بازنگری و تصویب قوانین همسو با اهداف مناطق آزاد و تسهیل کننده کسب و کار می تواند برخی از مشکلات بوجود آمده بواسطه تحریم ها را مرتفع سازد.
وی می افزاید: تصویب قوانین در راستای تسهیل مبادلات پولی و مالی با همسایگان، ایجاد شعب بانک های خارجی و تصویب قوانین مرتبط با هدف افزایش تجارت برون مرزی از دیگر راهکارهای برون رفت از مشکلات مربوط به دوران تحریم می باشد.
بهرا ادامه می دهد: تسهیل مقررات مربوط به ورود و خروج کالا و تجهیزات خدمات فنی و مهندسی و ارز ، تسهیل شرایط کسب و کار ویژه برای ورود سرمایه با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی، رایزنی با همسایگان جهت ایجاد شعب بانک های خارجی، حذف بروکراسی های زاید در مناطق آزاد، تسهیل ورود تکنولوژی، آزادتر نمودن مبادلات در مناطق آزاد، بهره برداری حداکثری از ویژگی های جغرافیایی مناطق آزاد، تصویب قوانین تسهیل کننده صادرات و واردات در جهت تعامل با همسایگان، از دیگر مواردی است که بازنگری در قوانین مرتبط با آنها میتواند موجب استفاده حداکثری از ظرفیت های موجود مناطق آزاد جهت عبور از بحران های دوران تحریم باشد.
وی ارتباط سازنده با کشورهای همسایه را مورد تاکید قرار می دهد و می افزاید: تعامل مثبت و انجام مذاکرات تجاری سازنده با همسایگان جهت تامین مواد اولیه مورد نیاز کارخانه ها می تواند یکی دیگر از راهکارهای برون رفت از شرایط فعلی باشد که قطعا مناطق آزاد در این رابطه می تواند نقش خود را در صورت مدیریت صحیح به درستی ایفا کند.
این کارشناس اقتصاد خاطر نشان می کند: در حال حاضر موقیعیت جغرافیایی مناطق آزاد کشور به خصوص در شمال غرب و حاشیه خلیج فارس و دریای به گونه ای مناسب و استراتژیک می باشد که با مدیریت و برنامه ریزی حرفه ای می توان با مشکلات اقتصادی موجود در کشور را با ارتباطات و تعاملات مناسب با کشورهای همسایه در حاشیه خلیج فارس و همچنین کشورهای همسایه شمالغرب از جمله ترکیه و آذربایجان و فراتر از منطقه، با تبادلات مالی و پولی برنامه ریزی شده برطرف نموده و حتی در شرایط تحریم در فضای منطقی و به دور از تنش با بحران های ناشی از تحریم مقابله کرد.

ضرورت تشکیل شورای مقابله با تحریم با اختیارات خاص در مناطق آزاد
معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ارس نیز با اشاره به لزوم برنامه ریزی برای گذر از شرایط سخت اقتصادی و تحریم های شدید علیه کشورمان می گوید: در این وضعیت مناطق آزاد می توانند نقش برجسته ای در امر اقتصاد ایفا کنند اما این مهم نیازمند تشکیل کمیته ای عالی برای مقابله با تحریم با اختیارات خاص در مناطق آزاداست.
صفر شاسفند در گفت و گو با برنا خاطرنشان می کند: با توجه به هم مرز بودن منطقه آزاد ارس با چند کشور دوست و همسایه این منطقه می تواند در شرایط تحریم نقش ویژه ای را ایفا کند.
وی با تاکید بر اینکه منطقه آزاد ارس پیش از این نیز در دوره های مختلف تحریم ها علیه کشورمان تلاش کرده است تا با برنامه های خاص در خدمت مردم کشور باشد می افزید: با توجه به وجود پتانسیل های برجسته این منطقه و وجود بیش از 100 هزار متر مربع انبار در این منطقه این قابلیت وجود دارد که ما بتوانیم از این انبارها به عنوان دپوی محصولات خاص وارداتی استفاده کنیم.
عضو هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ارس، ادامه می دهد: در حال حاضر ظرفیت دپوی بیش از یک هزار تن کالا در این منطقه محیا است از این رو می توان با بهره گیری از این فرصت در خدمت اقتصاد و مردم کشورمان باشیم.
وی توجه به قوانین اصلی مناطق آزاد را راهکار اصلی در برون رفت از مشکلات پیش رو می داند و می گوید: خوشبختانه قوانین مناطق آزاد در سطح کشور بسیار راهگشا است اما از سویی متاسفانه برخی از بخش نامه ها دست مناطق آزاد را بسته است .

شاسفند با تاکید بر تعریف کمیته ای عالی با اختیارات خاص در مناطق آزاد خاطرنشان می کند: این کمیته می تواند نقش مناطق آزاد را در شرایط تحریم به صورت ویژه برجسته سازد و با تعریف قوانین خاص با توجه به شرایط زمانی تسهیل گر شرایط ویژه باشد.
معاون اقتصادی و سرمایه گذاری سازمان منطقه آزاد ارس دادن اختیارات به مناطق آزاد در شرایط سخت اقتصادی را ضروری می داند و ادامه می دهد: صورت جلسات این کمیته عالی باید به عنوان قوانین محلی تلقی شود و حضور مسئولانی از قوه قضاییه، دیوان محاسبات و مقامات اجرایی می تواند در پیشبرد اهداف کمیته مثمر ثمر باشد.
شاسفند، می افزاید: اگر همه ما قبول داریم که امروز در جنگ اقتصادی هستیم باید بپذیریم که در شرایط جنگی نیازمند ریسک هستیم اما اگر می خواهیم ریسک کنیم لازمه آن پشتوانه اجرایی و تصمیم گیری است این مهم نیز محقق نمی شود مگر با وحدت فرماندهی و انسجام تصمیم گیری.
عضو هیات مدیره سازمان منطقه آزاد ارس، با اشاره به تجربه چندین ساله منطقه آزاد ارس می گوید: این منطقه در شرایط سخت اقتصادی همیشه نقش آفرین بوده است و با توجه به اتصال به استانی پیشرو در اقتصاد و صنعت بدون شک اینبار نیز تمام توان خود را به کار خواهیم گرفت تا در کنار مردم عزیزمان در شرایط سخت اقتصادی باشیم.
آنچه که از تحلیل های متولیان امر و کارشناسان حوزه اقتصاد می توان بر داشت کرد این است که مناطق آزاد آنگونه که باید و شاید مورد توجه برای گذر از تحریم ها قرار نگرفته است. با توجه به وجود پتانسیل ها و ویژگی های خاص در اکثر مناطق آزاد و بخصوص منطقه آزاد ارس انتظار می رود تا در روزهای پیش رو شاهد نگاه ویژه دولت به این مناطق باشیم تا در عمل نیز شاهد نقش آفرینی جدی تر این مناطق در دوران تحریم باشیم.

گزارش: حمیده بردباری