در دهه های پنجاه و شصت و حتی دهه هفتاد، جلفا برای بیشتر مردم در یک جاذبه گردشگری خلاصه می شد. آسیاب خرابه یا آبشار آسیاب که باعث می شد آخر هفته ها، بسیاری از خانواده هایی که آن زمان ها اتومبیل شخصی داشتند، دل به جاده زده و برای بودن چند ساعته در کنار زیبایی های این آبشار، مسیر طولانی تبریز تا ارس را با پیکان یا خودروهای آن دوره بروند و برگردند. زیبایی این آبشار، آذربایجانی ها را مست می کرد و معمولا مهمانان خود از سایر شهرها را برای یک بار هم که شده به این آبشار می بردند. شاید جالب باشد که بدانید، برای من و بسیاری از کودکان آن دهه ها، اولین مسافرت دسته جمعی یا به عبارتی اردو، با سفری به آبشار خرابه آغاز شده بود که از سوی مدرسه تدارک دیده می شد. سفری خاطره انگیز با مینی بوس، در کنار هم کلاسی ها، برای دیدن اولین جاذبه گردشگری در زندگی مان.
جلفای آن روزها شهری بود بسیار آرام. بدون رفت و آمد آنچنانی و بدون ترافیک و خودرو. شهری که گردشگران فقط وارد شهر شده و از طریق تنها جاده اصلی دوباره به مقصد آبشار از شهر خارج می شدند. جلفا قبل از منطقه آزاد، شهری بود که رستوران آنچنانی نداشت و معمولا دلیلی برای ماندن در شهر وجود نداشت. حمام تاریخی یا کاروانسرای خواجه نظر هنوز ویرانه ای بیش نبود و یا ساختمانی زیر خروارها خاک بود. مجتمع های تجاری مفهوم آنچنانی نداشت و تنها بازارچه مرزی جلفا که همان بازار روس امروزی است، تازه تازه داشت شکل می گرفت. اینها مقایسه ای است از جلفای قبل از منطقه آزاد و جلفای امروز، جلفای سنتی و جلفای مدرن. جلفای بدون بازار و جلفایی که این روزها سرتاسر آن مجتمع های تجاری است. جلفای بدون صنعت و تولید و جلفایی که کارخانه های متعددی در کنار آن ایجاد شده است. جلفایی با مرزهای امنیتی و جلفای امروز که امنیت و آرامش در مرزهایش زبانزد است و البته جلفای بدون آثار تاریخی و جلفایی که اثر تاریخی بدون مرمت در آن باقی نمانده است.
از بحث اصلی خارج نشویم. سفر به آبشار و یاد خاطرات قدیم از سفرهای طبیعت گردی. این روزها آبشار آسیاب متفاوت از سال های گذشته است. امکانات بهداشتی و رفاهی ایجاد شده در کنار آبشار، این مکان را به یکی از پربازدیدترین جاذبه های طبیعی استان بدل کرده است. مسیری که آسفالت شده و مسافرت را با زیبایی های ارس همیشه جاری، زیباتر می کند. با رسیدن به پارکینگ آبشار، از پله هایی که در این مسیر ساخته شده است، سرازیر می شویم به سمت آبشار رویایی آسیاب. آبشاری که همانند بیشتر آبشارهای منطقه تند و خروشان نیست اما انگار از ارس الهام گرفته است و از دیرباز، آرام آرام از روی خزه ها، در حال ریزش است و انگار بارانی دائمی در این دره باریدن گرفته است. بارانی که زیر قطرات آن شادمانی گردشگران را در لحظه لحظه آبشار می توان دید. خیس شدن زیر این آبشار لذتی دارد که قابل توصیف نیست.
استراحت در سایه سار درختان این منطقه خستگی کوه پیمایی و طبیعت گردی را از ما دور می کند و باعث می شود که قوای خود را تجدید کنیم برای بازگشت به جلفای زیبا. زیبایی های آّبشار از هر سمت آن دیدن دارد و بیشتر از آن شادمانی های کودکانه و آب بازی هایی است که آبشار را متفاوت از سایر جاذبه های ارس می کند. طبیعت گردانی که در ارس هستند روز طبیعت را در این مکان خواهند بود و این روز را در کنار آبشار کهنسالی سپری می کنند که هر چند جور زمستان بر چهره خزه هایش مشخص است اما زیبایی دوران جوانی اش از چهره امروزی آبشار مشخص است. درست مانند انسان هایی که با گذشت سنشان و افتادن گرد میانسالی روی گونه هایشان، زیباتر می شوند.
نوروز رو به پایان است. روز طبیعت در پیش است و شما به صورت واقعی یا مجازی، همسفر ما بوده اید در ارس. اگرچه نوروز در روز طبیعت به پایان زیبای خود خواهد رسید، اما ارس همچنان جاریست و شما را به سوی خود می خواند. پس با ما باشید.