در دوره صفوی وقتی شاه عباس اول تصمیم به بازسازی و رونق جاده ابریشم گرفت، تمامی کاروانسراهای مخروبه واقع در این جاده تجاری بازسازی و تعداد بیشماری کاروانسرای جدید نیز در همین مسیر ساخته شد. در همان دوره کاروانسراهایی نیز به منظور اقامت و استراحت تجار و مسافران جاده ابریشم در کرانه رود ارس ساخته شد.

کاروانسرای خواجه نظر و کاروانسرای تازه کشف شده عباسی از جمله کاروانسراهایی هستند که در دوره صفوی ساخته شده و امروزه برای بازدید مسافران و گردشگران در منطقه آزاد ارس بازسازی شده‌اند.
قدم زدن در این کاروانسراها علاوه بر آشنایی با نوع معماری و هنر به کار رفته در آن، حس غرور و شعف هر بازدیدکننده‌ای را از موفقیت ایرانی‌ها در ابتکار و ساخت این نوع بناها که درواقع به نوعی استراحتگاه و هتل عصر خود محسوب می شدند، برمی‌انگیزد.

کاروانسرای خواجه نظر یکی از متفاوت‌ترین کاروانسراهای دوره صفوی
کاروانسرای خواجه نظر جلفا در کنار رود ارس و در جاده کلیسای سنت استپانوس قرار دارد. این کاروانسرا یکی از 999 کاروانسرای ساخته شده در دوره صفوی است که معماری متفاوتی نسبت به دیگر کاروانسراهای آن دوره دارد. کاروانسراهای دوره صفوی در سطح کشور به طور معمول دارای پلان‌های مدور، چند ضلعی، دو ایوانی با تالار ستون دار و چهار ایوانی بوده اند اما تعدادی از کاروانسراها از جمله کاروانسرای خواجه نظر جلفا دارای پلان‌هایی متفاوت با این الگو هستند. به طوریکه این بنا، پلانی مستطیل شکل دارد و دارای پوششهای گنبدی شکل با طاق جناقی است که از داخل آن، راهروهایی جهت دسترسی به اتاق‌ها وجود دارد. همچنین طول بنای این کاروانسرا دو برابر عرض آن است. این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی است که سه ایوان در سه طرف این حیاط به چشم می‌خورد. بنا در سه ضلع حیاط چرخیده و ازسنگ تراش و آجر ساخته شده است.
ژان باتیست تاورنیه، جهانگرد و بازرگان معروف فرانسوی که در عصر صفوی بارها به ایران سفر کرده است، بعد از دیدن این کاروانسرا درباره آن نوشته است: «خواجه نظر یکی از ارامنه معتبری بود که از جلفا خارج شد و چون در تجارت ترقی کرد و نزد شاه عباس کبیر و جانشین او شاه صفی اعتبارات حاصل نمود، او را کلانتر ملت ارامنه کردند و به افتخار وطن اصلی خود جلفا دو کاروانسرای بزرگ در آنجا بنا کرد که هنوز در طرفین رودخانه باقی هستند. صد هزار اکو در آنجا خرج کرد، اما این دو بنای عالی به واسطه فوت بانی ناتمام ماندند.»

نوروزی متفاوت در کاروانسرای خواجه نظر
نوروز امسال نمایشگاه جشنواره تخم‌مرغ‌های نوروزی ارس در کاروانسرای خواجه نظربرای بازدید علاقمندان و گردشگران برپا شده تا حال و هوای این بنای تاریخی رنگ و بوی عید بگیرد. قرار است 700 تخم مرغ رنگی شرکت داده شده در این نمایشگاه به نفع امور خیریه به فروش برسد. بنابراین در کنار بازدید از یک بنای تاریخی با خرید این تخم‌مرغ‌های نوروزی سهمی در شادی دیگران خواهیم داشت. ضمن اینکه رستوران سنتی کاروانسرای خواجه نظر دوباره راه اندازی شده و بازدیدکنندگان می‌توانند غذای خود را داخل این بنای تاریخی و با سفر به عمق تاریخ میل کنند.

کشف قدیمی‌ترین کاروانسرای جلفا
کاروانسرای عباسی که به صورت اتفاقی و در جریان فعالیت‌های عمرانی تعریض جاده کلیسا به تازگی کشف شده، درست رو به روی کاروانسرای خواجه نظر قرار دارد. پس از این کشف بزرگ تاریخی با بررسی کارشناسان اداره میراث فرهنگی مشخص شده که این کاروانسرا قبل از کاروانسرای خواجه نظر ساخته شده و همانند کاروانسرای خواجه نظر در جاده ابریشم قرار داشته و در دوره تیموری ساخته شده است. مشابه این کاروانسرا در سایر نقاط ایران، به ویژه جنوب ایران وجود دارد اما در منطقه آزاد ارس، قدیمی ترین کاروانسرای کشف شده، محسوب می‌شود.
کل زیربنای این کارونسرا 300 مترمربع است که با محوطه سازی اطراف آن 500 مترمربع را شامل می‌شود. سبک معماری این کارونسرا متفاوت از کاروانسراهای ساخته شده در دوره صفوی است و شامل چهار دالان و یک حیاط مرکزی است. درحال حاضر مراحل کاوش و پژوهش، خاکبرداری و تهیه نقشه معماری این کاروانسرا به اتمام رسیده و محوطه سازی و مرمت بنای آن آغاز شده است.

پارک ساحلی درنا پذیرای دوستداران تاریخ
با توجه به اینکه کاروانسرای خواجه نظر و کاروانسرای عباسی در نزدیکی پارک ساحلی درنا قرار گرفته‌اند، مسافران نوروزی که قصد بازدید از این دو بنای تاریخی را دارند می‌توانند سری هم به این پارک ساحلی که در حاشیه ارس قرار گرفته است، بزنند. پارک درنا یکی از زیباترین پارک‌های جلفا است که چشم انداز فوق العاده زیبایی به رود ارس دارد و گردشگران می توانند با استراحت چند ساعته در این پارک از زیبایی‌های طبیعی آن لذت ببرند.