روستاگردی بخش قابل توجهی از گردشگری در جهان را تشکیل می دهد و در سال های اخیر علاقه گردشگران به حضور در روستاها و استفاده از زیبایی های معماری، فرهنگی و طبیعی این مناطق بیشتر شده است. به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل منطقه آزاد ارس، در کشورمان نیز یکی از ارکان گردشگری نوروزی، روستاگردی و بازدید از روستاهایی است که عقبه تاریخی و یا فرهنگی داشته و یا واجد زیبایی منحصربفرد طبیعی باشند. خوشبختانه در آذربایجان شرقی نیز شاهد استقبال از روستاهایی هستیم که شماری از آنها از شهرت جهانی نیز برخوردار شده اند. برای نمونه می توان به روستای اشتبین در منطقه آزاد ارس اشاره کرد که یکی از روستاهای هدف گردشگری آذربایجان شرقی و دارای قابلیت های بزرگ برای جذب توریست است.
روستای زیبای بهشتی
اشتبین روستایی است که در حاشیه رود مرزی ارس واقع شده و یکی از روستاهایی است که زیبایی معماری آن زبانزد گردشگران است. این روستا قدمت زیادی دارد اما معماری فعلی روستا مربوط به دوره صفویه و مقطع بعد از آن می شود. روستای پلکانی اشتبین با ارتفاع ۳۲۶۰ متر از سطح دریا از توابع بخش سیه رود جلفا است و از مجموعه سه آبادی به نام های هراس، سیاوشان و جعفرآباد تشکیل شده است. روستای اشتبین در تاریخ ۱۷ خرداد سال ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۶۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این روستا دارای باغات انبوه انار و سایر میوه های بهشتی بوده و سرتاسر روستا در میان باغاتی قرار گرفته اند که اشتبین همچون نگینی در میان این باغات واقع است. گذر رودی از میان روستا و درختان انبوه در کنار خانه ها و مردم باصفا، این روستا را در بین دیگر روستاهای منطقه آزاد ارس روستایی خاص کرده است.
معماری بی نظیر روستا
روستای اشتبین یکی از چند روستای معدود و منحصر به فرد آذربایجان شرقی است که شکل خاصی دارد و معماری خاص آن چشم همگان را به سوی خود جذب می کند. به گفته مردم این روستا، اشتبین سرسبز در زمان های بسیار قدیم، حالتی قلعه مانند داشته است و کمتر کسی می توانسته به آن دسترسی پیدا کند. البته امروزه آثار کمی از قلعه منتسب به این روستا باقی مانده است و بیشتر، خانه های زیبای روستا چشم نوازی می کنند. اشتبین یک روستای تاریخی پلکانی هم هست. در طراحي خانه هاي اين روستاي تاريخي به دليل اين كه در شيب تند كوه واقع شده، هوشمندي زيادي به كار رفته است؛ بدين صورت كه در اين روستا حياط هر خانه پشت بام خانه ديگري است و منظره بسيار بديعي در اثر بکارگیری این نوع معماری به وجود آمده است. نرده های زیبا، سرستون های منقش، ارسی ها و پنجره ها همه از هنر و تمدن والای اهالی این روستا حکایت می کنند و تزئینات در شکل گیری معماری زیبای این روستا نیزنقش بسیار مهمی دارد.
آثار تاریخی روستا
در گوشه و كنار اشتبين آثار تاريخي ویژه ای به چشم مي خورد. در حال حاضر چند كتيبه به خط ثلث مربوط به زمان شاه طهماسب و شاه عباس صفوي در اين آبادي وجود دارد و نيز گورستان قديمي آن، كتيبه اي مرمرين مربوط به آرامگاه شخصي به نام خواجه ملك كدخدا به تاريخ 843 هجري قمري و كتيبه اي ديگر مربوط به خواجه احمد به تاريخ 976 هجري قمري در آن به چشم مي خورد. در قبرستان روستای اشتبین، سنگ نبشته هایی مشاهده می شود که مربوط به 800 سال قبل است ولی متاسفانه به خاطر اهمال کاری ها سنگ نبشته های مزبور، شکسته و تنها بقایایی از این آثار بر زمین قبرستان پراکنده شده است.
همچنین در بین دیگر آثار تاریخی موجود در این روستا می توان به تعدادی از سنگ درب خانه های روستایی اشاره کرد که یکی از آن ها را مربوط به دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده است.
خانه سلمانزاده از خانه های قدیمی داخل روستا محسوب می شود که با توجه به كتیبه موجود در سردرب بنای آن قدمت این خانه به دوره صفویه و به سال 977 هجری قمری می رسد كه به نام آخرین مالك آن یعنی سلمانزاده نامیده می شود و 305 مترمربع مساحت دارد.
روستای شعر
از دیرباز شاعران زیادی در اشتبین زیسته اند و آب و هوا و طبیعت زیبای این روستا و فضای ارس باعث شده است تا شاعران زیادی در این دیار بتوانند ذوق شعری خود را بارور کنند. اما بزرگ ترین شاعر اشتبین «حکیم ابوالقاسم نباتی» است که در بین مردم روستا و اهالی آذربایجان از ارج و قرب زیادی برخوردار بوده و مقبره او نیز برای مردم ادب دوست بسیار ارزشمند است.
حکیم نباتی در سال 1191 هجری قمری به دنیا آمد و در سال 1262 هجری قمری در همین روستا از دنیا رفت. دوران جوانی او در همین روستا با حشم‌داری و باغبانی گذشت. زیبایی‌های طبیعت او را به سرودن شعر برانگیخت تا رفته رفته به عرفان گرایید و ضمن تحصیل به مطالعه آثار عمر خیام، مولوی و حافظ پرداخت. بعدها به اهر رفت و در بقعه شیخ شهاب الدین اهری گوشه عزلت گزید و اواخر عمر باز به زادگاهش اشتبین برگشت. او حدود 70 سال عمر کرد.
جمع اشعار به‌جامانده از نباتی به 5000 بیت بالغ می‌گردد که تقریباً نصف آن فارسی و نصف دیگر ترکی است. اشعار نباتی در ایران، جمهوری آذربایجان و ترکیه طرفداران بسیاری دارد. در زندگی و طرز تفکر او فراز و نشیب های زیادی دیده می‌شود. به همین دلیل وجود نباتی روستای اشتبین را به نوعی روستایی بین المللی کرده است. در خصوص آرامگاه نباتی در یک بلندی مشرف به روستای اشتبین و رودخانه ارس از اظهارات اهالی روستا چنین بر می‌آید که نباتی همیشه در یک نقطه‌ای از بلندی کوه می‌نشسته و به روستا و رودخانه مرزی ارس می نگریسته و اکثر شعرهای خود را در آن نقطه خلق کرده و با صدای دل نشین به آواز خواندن می‌پرداخته که بعد از درگذشت وی، اهالی به خاطر علاقه وافر نباتی به آن محل خاص، او را در همان نقطه دفن کرده‌اند. هم اکنون نیز به همت سازمان منطقه آزاد ارس مقبره ای برای این شاعر بزرگ طراحی و ایجاد شده و زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده است.
چگونه برویم ؟
برای رسیدن به اشتبین، پس از گذر از جلفا، روستای سیه رود، نوردوز، کردشت از سه راهی هراس به روستای اشتبین وارد می شوید. فاصله روستا از جاده اصلی حدود 7 کیلومتر و آسفالته است.