روستای کردشت و منطقه ای که به همین نام نامیده می شود، یکی از مناطق تاریخی آذربایجان شرقی به حساب می آید که در منطقه آزاد ارس واقع شده است. به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین الملل منطقه آزاد ارس، تاریخ روستا و حمام آن به دوره صفویه و سپس قاجار و جنگ های ایران و روسیه برمی گردد اما تاریخ قلعه این روستا که آثار محدودی از آن باقی مانده است، به دورانی بسیار کهن تر اشاره داد. واقع شدن این روستا در کنار رود مرزی ارس از دیرباز ارزش استراتژیک به آن داده است و از همینرو در دوران مختلف تاریخی محل توجه بوده است. در سال های اخیر نیز به لطف سرمایه گذاری و توجه تحسین برانگیز منطقه آزاد ارس، مجموعه کردشت یکی از پربازدیدترین مکان های گردشگری شمال غرب کشور بوده است.
حمام کردشت
اگر از شکاف های آجری حمام کردشت به بیرون نگاه کنید، رود خروشان ارس را در فاصله چند متری خود می بینید که از کنار این حمام عبور می کند. زیبایی های طبیعی این منطقه باعث شده است که علاوه بر تاریخی بودن حمام، این نقطه از جمله جاذبه های طبیعی ارس نیز به شمار رود.
قدمت این بنا به اواسط دوره صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی می‌رسد. این بنا در دوره قاجاریه و به دستور عباس میرزا مرمت گردیده‌ و از آن به بعد به شکل فعلی باقی ‌مانده‌ است. این مجموعه متعلق به خاندان خلفایان بوده است که در سال 1387 توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و به یک مجموعه تاریخی تفریحی تبدیل شد. اسناد متعلق به این مجموعه و باغات پیرامون آن به نام امیر خان خلفایان ثبت شده بود.
این حمام به لحاظ آهک بری‌های موجود شایان اهمیت است. جهت ورود به آن ابتدا توسط پله به هشتی اولی و بعد با هشت پله به سربینه یا رختکن وارد می‌شویم. رختکن یا سربینه به صورت هشت ضلعی است که توسط هشت ستون هشت ضلعی دیگر سقف یا گنبد محل فوق نگهداری می‌شود. سرستون ها دارای فرمنس کاری است که به وسیله سرب به ستونی متصل است. رختکن نیز توسط راهروئی و هشت ضلعی دیگر به خزینه چسبیده است. 2 توالت و یک حوضچه آب در قسمت چپ مثلثی واقع است. در خزینه یا گرمخانه چهار ستون و دو حوض وجود دارد که آب آن توسط کانالی از محل جوش آب به آنها هدایت می شده و روشنایی حمام مزبور تنها از روزنه‌های بالای سقف بوده و محل جوش آب از فلز آلیاژی مشهور به هفت جوش تهیه شده ‌است.
در واقع اين مجموعه شامل هشت بناي تاريخي اعم از حمام بزرگ، عمارت، حمام كوچك، مسجد غريب، ديوانخانه، يخچال، قلعه عباس ميرزا و ساخلو ( پادگان نظامي) است. این حمام در قسمت پشت ساختمان، باغ های زیادی نیز دارد که بخشی از حمام را تشکیل می دهند.
قلعه کردشت
قلعه کردشت نیز که در کنار حمام کردشت واقع شده، تا زمان عباس میرزا و جنگ ایران و روس همچنان مورد استفاده بوده است اما بی توجهی های بعد از آن باعث از بین رفتن بخش اعظمی از قلعه شد. هم اکنون دیوارهای قلعه از کنار جاده تا بالای کوه کنار روستا امتداد دارد.آنچه به نظر مي رسد اینکه قبل ها از قلعه كردشت استفاده نظامي می شد و بناي آن به سده هاي نخستين دوره اسلام نسبت داده می شود. قلعه كردشت در سمت چپ جاده كردشت به خروانق در بالاي تپه اي صخره اي بنا شده و درب ورودی بنا در جبهه شمالي قرار دارد. نظر به اينكه ساحل رود ارس در بخش جنوبي يكي از پايگاه هاي مهم دفاعي عباس ميرزا در مقابل تجاوز روسي ها بود، قلعه نظامي مزبور مكان مناسبي براي پشتيباني ارتش ايران در دوران قاجار به شمار مي رفت. قلعه كردشت امكان جاي دادن سربازان متعددي را داشت و براي رفاه و آسايش سربازان مستقر، همواره آماده مقابله با قواي مهاجم روسيه بود. جالب است بدانید که بر اساس متون تاریخی، سربازان مستقر در این قلعه بارها از رود ارس گذشته و به ساخلوي ( پادگان ) سربازان روسي شبيخون زده اند.
روستای کردشت
علاوه بر آثار باستانی اشاره شده، خود روستای کردشت نیز یکی از جاذبه های روستاگردی منطقه آزاد ارس محسوب می شود.این روستا مورد توجه گردشگرانی است که به معماری روستاهای آذربایجان و فرهنگ خاص رایج در روستاها علاقمند هستند.
کردشت در درّه بسیار حاصلخیز و زیبایی در ساحل جنوبی ارس واقع شده است و رودخانه مرزی ارس با شدت تمام از غرب به شرق منطقه جریان دارد. کوه‌های بسیار بلند و صخره‌ای، سرتاسرشمال و جنوب کردشت را فرا گرفته‌ اند. بنابراین تنها معبر قابل توجه کنار ارس از این روستا می‌گذرد و استقرار این روستا به تبعیت از وضع پستی و بلندی در جهت شرقی- غربی عملی شده‌ است. این روستا همانند دیگر نقاط منطقه آزاد ارس دارای آب و هوای گرم و مرطوب است. تابستان در این منطقه، گرم و طولانی و زمستان، خنک و ملایم است و در فصل تابستان گاهی اوقات میزان درجه حرارت به بالاتر از 45 درجة سانتی گراد می‌رسد اما در فصل بهار شاهد آب و هوای بسیار مطلوبی هستیم که باعث می شود گردشگران نوروزی از حضور در این روستا لذت ببرند.
چگونه به کردشت برویم؟
روستای کردشت بر اساس آمار موجود سالانه پذیرای صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی است. به همین دلیل شاید بیشتر گردشگران نوروزی نیز علاقه داشته باشند که از این روستای جذاب دیدن کنند؛ به خصوص اینکه در چند سال اخیر به همت سازمان منطقه آزاد ارس امکانات رفاهی مناسبی نیز برای گردشگران فراهم شده است.
فاصله روستا تا جلفا حدود ۷۰ کیلومتر است و در بخش شرقی مرکز منطقه آزاد ارس و در مسیر زیبای گردشگری شرق این منطقه آزاد واقع شده است. حدود یک ساعت رانندگی از مبداء جلفا در کرانه های مسحورکننده ارس گردشگران را به این روستای تاریخی و بکر می رساند.