ساحل رودخانه ارس از جلفا تا خداآفرین در کنار کوه هایی سرسبز و سر به فلک کشیده، دشت هایی زیبا، جنگل انبوه، حیات وحشی کم نظیر و آب و هوایی مناسب در نخستین روزهای فصل بهار، در سال های اخیر گردشگران زیادی را به این منطقه کشانده است.
پوشش گیاهی متنوع منطقه شامل نی زار، بوته زار، درختچه های گز و انار، افرا و نسترن، بید، زرشک، گردو، گیاهان مرتعی و دارویی توجه هر گردشگری را برای سفر به این منطقه جلب می کند.

در پناهگاه حیات وحش کیامکی حیواناتی چون آهو، مارال، قوچ، میش، بز، پلنگ و خرس قهوه ای، سیاه خروس، کبک، عقاب طلایی، اردک و حواصیل دیده می شود.
از دیدنی های تاریخی منطقه، کلیسای سنت استپانوس در 20 کیلومتری غرب جلفاست که به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران در یونسکو ثبت شده است.
این کلیسا که در تعطیلات نوروز امسال صدرنشین آثار و اماکن تاریخی استان از نظر جذب گردشگر بوده است ، به عنوان دومین کلیسای مهم ارامنه ایران از ظرفیتهای مهم منطقه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است.
با ادامه مسیر جلفا تا کلیسای سنت استپانوس به طول دو کیلومتر، به کلیسای تاریخی ننه مریم در پای کوه های منطقه دره شام می رسیم.
پل ضیاءالملک، نمازخانه چوپان در میان کوه های رسوبی سرخ رنگ حاشیه جاده و کاروانسرای خواجه نظر هم در همین مسیر چشم گردشگران را می نوازد.
از دیگر مراکز تاریخی منطقه آزاد ارس که از زیباترین مجموعه های تاریخی کشور به شمار می رود، حمام و خانه کردشت در 70 کیلومتری شرق جلفاست.
این مجموعه با هشت بنای تاریخی شامل حمام بزرگ، حمام کوچک، عمارت، یخچال، پادگان نظامی، مسجد، دیوانخانه و قلعه جاذبه ای بی نظیر برای گردشگران حاشیه زیبای ارس به شمار می رود.
آبشار آسیاب خرابه در 30 کیلومتری شرق جلفا و در دل حیات وحش کیامکی و یک غار آهکی با طاقدیس ها و ناودیس های شگفت انگیز، فضایی آرام و سرسبز با ترنم ریزش آب از ارتفاع 30 متری هم از مناظر طبیعی منطقه است که در فصل های مختلف سال قابل توجه ارس گردان است.
بقعه سید محمد آقا یکی دیگر از آثار تاریخی و مذهبی منطقه است که نزد مردم از تقدس و احترام بسیار برخوردار است و هر سال کشاورزان پس از برداشت محصول برای زیارت و ادای نذورات خود به این امامزاده می روند.
امامزاده محمد نوجه مهر معروف به سید محمد آقا در 67 کیلومتری شرق جلفا و در روستای نوجه مهر قرار دارد.
مقبره این امامزاده که او را به نوادگان امام موسی کاظم (ع) نسبت می دهد، تجدید بنا شده و دارای ضریح زیبایی است.
امامزاده شعیب در 63 کیلومتری شرق جلفا و امامزاده سید اسماعیل زوایه در 21 کیلومتری جنوب جلفا از دیگر ظرفیتهای گردشگری دینی منطقه است.
پلها و قلعه های تاریخی خداآفرین و روستاهای هدف گردشگری از جمله روستاهای اوشتبین ، وینق و آوارسین از دیگر جاذبه های این منطقه است .
روستای اشتبین در 23 کیلومتری امامزاده سید محمد قرار گرفته و دارای خانه هایی مزین به کتیبه ها و گنبدهای مرمرین و باستانی است که جنگلی از درختهای میوه را در دل خود جای داده و عنوان دهکده سلامت را با خود به همراه دارد.
ادامه مسیر در حاشیه رود ارس به سمت خداآفرین، ارس گردها را با دریاچه سد این شهرستان مواجه می کند و طبیعت بکر و بهشت گمشده ای را در ذهن گردشگران به تصویر می کشد.
شهرستان خداآفرین به عنوان نقطه ثقل ارتباطی قفقاز و ایران علاوه بر تردد کاروان ها تا اواخر دوره قاجار، محل قشلاق و مسیر کوچ عشایر در طول هزاران سال بوده است.
در بین آثار تاریخی این محدوده از منطقه آزاد ارس، عمارت آینالو در مجاورت روستای آینالو و مابین جنگل های زیبای ارسباران خودنمایی می کند.
نامگذاری این قصر به نام آینالو ( آئینه لو ) به خاطر سقف فلزی و درخشندگی بیش از حد آن است و چون مردم برای اولین بار شاهد چنین سقفی بودند، آن را آئینه لو نامیدند.
روستای وینق مرکز دهستان منجوان از بخش خداآفرین هم طبیعت بسیار زیبا و خاطره انگیزی دارد .
در ورودی این روستا و بر بلندی کوهی که به رود ارس و قسمت قره باغ و راه اصلی کنار رود ارس تسلط دارد، عمارت وینق به چشم می خورد.
در نزدیکی شهر خمارلو و در حاشیه جاده مرزی خداآفرین – جلفا، پل های تاریخی خداآفرین توجه گردشگران حاشیه رود ارس را به خود جلب می کند.
یکی از این دو پل تخریب شده ولی پل بزرگتر در دست مرمت بوده و برای عابران پیاده قابل استفاده است.
غار باستانی وایگان در منطقه گردشگری آینالو و در شمال جاده خاکی روستای وایگان به سبب موقعیت مناسب و مساحت بزرگ در طول ادوار مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.
قلعه آوارسین در جنوب روستای آوارسین از آثار ثبت ملی شده شهرستان خداآفرین و مربوط به دوران قبل از اسلام است که در محیطی آرام و دلنشین و طبیعتی بکر و زیبا واقع است.
برج قارلوجه در کنار رود ارس و در روستایی به همین نام متعلق به قرن هفتم هجری بوده و از قدیمی ترین آثار به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی کشور به شمار می رود.
منطقه آزاد ارس علاوه بر جاذبه های طبیعی و تاریخی، به واسطه وجود فروشگاه ها و بازارهای خرید متعدد از جمله بازار روسها مورد توجه گردشگران است.
مسوولان این منطقه هم با اجرا و حمایت از ایجاد زیرساختهای مناسب گردشگری همچون هتلها و مراکز تفریحی و اقامتی درصدد توسعه گردشگری در این منطقه تجاری صنعتی هستند.
پارک 26 هکتاری کوهستان ارس در مسیر گردشگری غرب جلفا با داشتن امکانات مناسب از قبیل شهر بازی، سوئیت های اقامت موقت، دریاچه مصنوعی، رستوران و پارک حیات وحش محل مناسبی برای تفریح و گردش اهالی و مسافران ورودی به منطقه است.
این بوستان به لحاظ کوه های زیبای اطراف آن محل مناسبی جهت استراحت و اسکان گردشگران بوده و دوستداران طبیعت می توانند لحظات خوشی را در قالب تماشای مناظر رود ارس و صخره نوردی و دیگر برنامه های طبیعت گردی در خاطرات خود ثبت کنند.
برگزاری برنامه های فرهنگی، هنری ، ورزشی از جمله بالن سواری، پرواز های تفریحی با هواپیماهای سبک، والیبال ساحلی، تیراندازی با کمان، کارتینگ، پینت بال، جنگ شادی، تئاتر خیابانی، پرواز با پاراموتور، اسکیت سواری و ماهیگیری از جمله برنامه های تدارک دیده شده در این منطقه برای مسافران نوروزی است.
به هر حال منطقه آزاد ارس در شمالغرب کشور به پشتوانه مناطق ارزشمند اکولوژیکی حفاظت شده، ذخیره گاه های بین المللی جنگلی و اماکن تاریخی، دارای ظرفیت های مناسبی برای گردشگری است و با روند مناسب توسعه زیرساختهای رفاهی و اقامتی نه تنها به عنوان یک مسیر گردشگری بلکه مستعد تبدیل شدن به عنوان یکی از مقصدهای گردشگری کشور است .
منطقه آزاد ارس با برخورداری از خطوط ارتباطی موجود و در حال ایجاد با منطقه قفقاز، ترکیه و حوزه مدیترانه و قرارگیری در کریدورهای بین المللی حمل و نقل ، قابلیت توسعه گردشگری داخلی و خارجی در زمینه های مختلف را دارد.
این منطقه با وسعت51 هزار هکتار در نقطه صفر مرزی و در همسایگی جمهوری خود مختار نخجوان ، ارمنستان و جمهوری آذربایجان واقع شده و بخش بزرگی از شهرستان جلفا ، گمرک نوردوز و بخشی از شـهرستان های خـدا آفرین و کلیبر را شامل می شود.

گزارش از پرویز انصاری