310 پروژه در حوزه‌های تجاری، صنعتی، کشاورزی و گردشگری تا سال 1400 در دستور کار مناطق آزاد قرار دارد که سهم بالایی از آن مربوط به منطقه آزاد ارس خواهد بود.

 معافیت مالیاتی، استقرار در مرز و نزدیکی به بازار‌های مصرف، بخشی از مزایای منطقه آزاد ارس برای تبدیل شدن به صنعتی‌ترین منطقه آزاد ایران است. منطقه آزاد ارس با مرکزیت جلفا در 132 کیلومتری شمال غرب تبریز بیش از 50 هزار وسعت هکتار دارد و با جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان از طریق گمرکات جلفا، نوردوز و خداآفرین ارتباط دارد. منطقه آزاد ارس راحت‌ترین راه دسترسی ایران به بازار اوراسیا است، ضمن اینکه فاصله آن با مرز‌های ترکیه کمتر از 120 کیلومتر است.

منطقه آزاد ارس صنعتی‌ترین منطقه آزاد کشور است و در حال حاضر در حوزه صنعت حدود 203 واحد تولیدی فعال یعنی واحد‌هایی که دارای پروانه بهره بردای، در حال بهره برداری و تولید محصول هستند در آن وجود دارد و در حدود بیش از 200 واحد نیز در حال ساخت است، یعنی جواز تاسیس دارند و در حال ساخت هستند و در آینده به بهره برداری خواهند رسید.

آیدین جهانگیری مدیر صنایع و انتقال فناوری‌های پیشرفته منطقه آزاد ارس در تشریح واحد‌های تولیدی منطقه گفته بود: واحد‌های تولیدی ارس اعم از حوزه پوشاک است که امروز بالغ بر 20 واحد تولیدی در آن فعالیت می‌کنند. علاوه بر آن در رشته کاربری سلولزی، شیمیایی، آرایشی بهداشتی، دارویی، نفت و گاز واحد‌های پالایشگاهی، خودرو و صنایع فلزی و غذایی هم دارای واحد‌های تولیدی هستیم. در زمینه برق و الکترونیک هم واحد‌های فعال داریم که برخی برای اولین بار در ایران تولید شده اند مانند ریل‌های حفاظتی.

رشد صادرات و سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد ارس

این صنایع طی این مدت توانسته اند مولفه‌های توسعه‌ای کشور را به شدت ارتقاء دهند و افزایش میزان صادرات و سرمایه‌گذاری در این منطقه که موقعیت ویژه‌ای به لحاظ ژئوپولتیکی دارد، از پتانسیل‌های بالفعل شده در این منطقه است.

اخیراً محسن نریمان، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس از رشد 100 درصدی صادرات و رشد 52 درصدی سرمایه گذاری در این منطقه خبر داده است.

او تاکید کرد: صادرات منطقه آزاد ارس از 267 میلیون دلار در سال گذشته به 325 میلیون دلار در 9 ماهه امسال رسیده است و در 2 سال پیاپی گذشته شاهد تراز تجاری مثبت در ارس بودیم.

نریمان ادامه داد: میزان کل سرمایه گذاری داخلی و خارجی منطقه آزاد ارس در سال گذشته 1170 میلیارد تومان بود که در 9 ماهه امسال این میزان به 1800 میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.

پروژه‌های پرشمار صنعتی منطقه آزاد ارس

منطقه آزاد ارس به لحاظ میزان سرمایه‌گذاری‌ها و تولیداتی که در طی این سال‌ها مدام بر آن افزوده شده است، امتیازات ویژه‌ای دارد. پروژه‌های نفت و پالایشگاه در این منطقه رونق ویژه‌ای دارد و طبعاً به علت ارتباط با بازار اوراسیا سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جلب کرده است که به مهم‌ترین آن‌ها در سال‌های اخیر اشاره می‌کنیم. شهریور امسال افتتاح پالایشگاه تقطیر منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس یکی از پروژه‌های صنعتی بود که در دستور کار قرار گرفت. این پالایشگاه در منطقه آزاد تجاری ـ صنعتی ارس با هزینه 15 میلیارد و 149 میلیون تومان با ظرفیت تولید سالانه 200 هزار تن انواع فرآورده‌های نفتی مانند بنزین و گازوئیل تحت استاندارد‌های روز دنیا به بهره‌برداری رسید. بنا شده است که نخست بهره برداری سالانه 90 هزار تن قیر بر پایه نفت انجام شود. میزان سرمایه در گردش این طرح در مرحله نخست 137 میلیارد و 961 میلیون تومان است و در زمینی به وسعت 30 هزار متر مربع و با زیربنای یک هزار و 110 مترمربع احداث شده است.

اخیراً نیز در بخش صنایع سنگین و پتروشیمی، شاهد افتتاح پالایشگاه بهین تقطیر ارس در فاز اول با سرمایه در گردش هزار و 379 میلیارد و 610 میلیون ریال و سرمایه گذاری 340 میلیارد ریال، ظرفیت تولید سالانه 200 هزار تن انواع فراورده‌های نفتی مانند بنزین و گازوئیل بودیم که برای 50 نفر به‌طور مستقیم شغل ایجاد کرده است و در فاز اول سالانه 90 هزار تن قیر بر پایه نفتی تولید می‌کند.

علاوه بر آن افتتاح کارخانه آسیاپاندا چوب ارس، واحد کشت و صنعت مروارید ارس با سرمایه گذاری 30 میلیارد ریالی و ظرفیت تولید سالانه 250 تن محصولات گلخانه‌ای، شرکت نگاران ترک دوخت ارس با یک میلیون دلار سرمایه ثابت، سه هزار و 364 میلیارد ریال سرمایه در گردش و تولید سالانه بیش از دو میلیون و پانصد هزار عدد انواع پوشاک زنانه و مردانه و شرکت پاشادوخت ارس با 100 میلیارد ریال سرمایه ثابت و بیش از یک هزار و 162 میلیارد ریال سرمایه در گردش از جمله دیگر صنایعی است که اخیراً در منطقه آزاد ارس پا گرفته است.

پروژه‌های ریشه‌دار و قدیمی منطقه آزاد ارس

منطقه آزاد ارس از سال‌ها پیش با ایجاد زیرساخت‌ها به یکی از صنعتی‌ترین مناطق آزاد کشور بدل شد. در ابتدای سال 95 بود که با راه اندازی فاز اول یک پالایشگاه بخش خصوصی تولید قیر در منطقه آزاد ارس با هدف تولید سالانه 300 هزار تن قیر در جلفا آغاز شد که فرآورده‌های تولیدی پالایشگاه رهام امکان صادرات به ترکیه و کشور‌های منطقه قفقاز از جمله ارمنستان و گرجستان را دارد. یکی از مزیت‌های این طرح در همان زمان این بود که فاز نخست این پالایشگاه با هزینه 15 میلیون دلار و بدون استفاده از منابع بانکی ساخته شده است و فاز 2 پالایشگاه رهام نیز با ظرفیت پالایش روزانه 50 هزار بشکه نفت در این منطقه ساخته شد.

از دیگر خصیصه‌های مدیریت اقتصادی در منطقه آزاد ارس توجه به حوزه دانش بنیان و فناوری‌های روز است. از جمله آن‌ها می‌توان به تاسیس شرکت پلیمر شیمی منطقه آزاد ارس اشاره کرد که در کسب و فروش دانش فنی محصولات با فناوری پیچیده در حوزه پایین دستی و میان دستی پتروشیمی و تولید آمیزه‌های پیشرفته پلیمری فعالیت دارد و در سال 94 تاسیس شده است.

پیشتر نیز در سال 92 شرکت پاراپلاستیک ارس نماد صنایع پایین دستی پتروشیمی در منطقه آزاد ارس افتتاح شد. هم اکنون این شرکت صنعتی که با یک سوله 5000 متری خود تولید را آغاز نموده است، در فاز 2 صنعتی خود در زمینی به متراژ تقریبی 31000 متر مربع در حال احداث بخش اصلی کارخانه است. تولید انواع نان صنعتی و شیرینی‌های آردی با ظرفیت تولید روزانه 20 تن در این شرکت اتفاق افتاده است.

در روز‌های آخر سال 91 نیز، پالایشگاه کوچک نفت خام و میعانات گازی به بهره‌برداری رسید که یکی پالایشگاه 5 هزار بشکه‌ای تبریز پترولیوم واقع در استان آذربایجان شرقی و شهرستان جلفا است. در آغاز فعالیت میزان فرآورده‌های تولیدی این پالایشگاه روزانه یک هزار و 172 بشکه بنزین، یک هزار و 422 بشکه نفت گاز، 638 بشکه در روز نفت سفید و 720 بشکه در روز بود. در همین زمان پالایشگاه 10 هزار بشکه‌ای آذر پالایش ستاره ارس نیز به بهره‌برداری رسید که این پالایشگاه قابلیت تولید روزانه 290 تن نفتای سبک، 400 تن نفتای سنگین، 660 تن گازوییل و 250 تن نفت کوره را داشته است.

منطقه آزاد ارس حتی در شرایط کرونایی نیز با افزایش تولیدات خود تلاش می‌کند به چرخیدن چرخ صنعت کشور کمک کند. در این راستا، 310 پروژه در حوزه‌های تجاری، صنعتی، کشاورزی و گردشگری تاسال 1400 در دستور کار مناطق آزاد قرار دارد که با بهره‌برداری در مناطق آزاد کشور موجب اشتغالزایی برای بیش از 93 هزار نفر خواهد شد و منطقه آزاد ارس سهم بالایی در این اشتغالزایی خواهد داشت.