مجتمع گلخانه ارس به مساحت 140 هکتار در شهر جلفا در کنار رود پر آب ارس قرار گرفته است. مطالعات اولیه این مجتمع در سال 1386 صورت گرفته و بعد از آماده سازی زیر ساخت ها واگذاری قطعات از سال 1390 شروع شده است. این مجتمع شامل 101 قطعه بوده و مساحت هر قطعه بطور متوسط 5000 متر مربع می باشد. مساحت ناخالص گلخانه 140 هکتار می باشد. در این مجتمع عملیات احداث جاده ، جدول کشی ، برق رسانی ، آبرسانی و گاز رسانی به اتمام رسیده است . لازم بذکر است منبع تأمین آب مجتمع گلخانه ای از چاه ساحلی حاشیه رودخانه ارس صورت می گیرد و پروانه بهره برداری آب با میزان برداشت 27 لیتر در ثانیه از سازمان آب منطقه ای اخذ شده است. این مجتمع دارای دو ایستگاه پمپاژ شامل ایستگاه پمپاژ حاشیه رودخانه ارس و ایستگاه پمپاژ داخل مجتمع گلخانه ای نسبت به تأمین آب قطعات اقدام می نماید.

جهت پایین آوردن میزان آب مصرفی و نیز افزایش راندمان محصول الگوی کشت بصورت هیدروپونیک بوده و انواع محصولات شامل خیار، گوجه فرنگی، توت فرنگی ، گل‌های شاخه بریده ، بادمجان، فلفل دلمه ای و نیز تولید نهال های اصلاح شده هسته دار و دانه دار در این مجتمع کشت می گردد.

تعداد واحدهای بهره‌برداری شده 64 قطعه با ظرفیت تولید حدود 7200 تن در سال بوده و پیش‌بینی می‌گردد حجم محصولات تولیدی با بهره برداری کامل از این مجتمع گلخانه‌ ای بالغ بر 10000 تن و میزان اشتغالزایی 500 نفر به‌صورت مستقیم برسد. جهت تکمیل زنجیره تولید در این مجتمع، قطعه زمینی به مساحت حدود 7000 مترمربع جهت سورتینگ، بسته‌بندی، ارائه مشاوره و... در نظر گرفته شده است.

همچنین مجتمع های گلخانه ای ارس تارلا امین و ارس تارلا امیر به ترتیب با مساحت های 50 و 80 هکتار و میزان اشتغالزایی بیش از 1000 نفر و تولید سالیانه 36000 تن شامل انواع صیفی جات گلخانه ای از بزرگترین و مدرنترین گلخانه های هیدروپونیک خاورمیانه بوده در حال بهره برداری می باشد.

علاوه بر این، مجتمع گلخانه ای 83 هکتاری شرکت کشت و صنعت مانا رام ارس، مجتمع گلخانه ای 80 هکتاری شرکت گوزل طبیعت ارس، مجتمع گلخانه ای 33 هکتاری شرکت آرتان قوچ ارس و مجتمع گلخانه ای 14 هکتاری شرکت بین المللی آذر تروند ارس در مرحله ساخت و ساز بوده و بیش بینی می شود با بهره برداری کامل از مجتمع های گلخانه ای مورد بحث برای 872 نفر بطور مستقیم اشتغال ایجاد گردد.

حجم سرمایه گذاری اسمی انجام پذیرفته در حوزه گلخانه ای بالغ بر 83157 میلیارد ریال بوده و حال حاضر 300 هکتار گلخانه هیدروپونیک در مرحله ساخت و ساز بوده و حدود 200 هکتار گلخانه هیدروپونیک با اشتغالزایی نزدیک به 1510 نفر به مرحله بهره برداری رسیده است و محصولات تولیدی خود را به داخل و خارج کشور صادر می نمایند. محصول تولیدی در مجتمع های گلخانه ارس در سال 1400 حدود 47500 تن انواع محصولات گلخانه ای خیار،گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، توت فرنگی، و... بوده و از این مقدار 36500 تن به کشورهای روسیه،عراق، امارات و... صادر و مابقی جهت مصرف داخل کشور ارسال گردیده است.

دشت گردیان در شمال شهرهادیشهر و در فاصله 5 کیلومتری جنوب شرقی شهر جلفا بین مختصات جغرافیایی 45 درجه و 43 دقیقه تا 45 درجه و 38 دقیقه طول شرقی و 38 دقیقه و 56 دقیقه تا 38 درجه و 51 دقیقه عرض شمالی واقع‌شده است و از شمال به ارتفاعات اوچ تپه،رودخانه ارس و جاده مرزی آسفالته جلفا-سیه رود و از شرق به اراضی روستاهای نوشروان و از جنوب به ارتفاعات پشت بایر و هادیشهر و از غرب به اراضی شوره زار شجاع و خط راه‌آهن تبریز-جلفا محدود می‌گردد. مطالعات عمران اراضی ارس کنار توسط معاونت طرح و برنامه وزارت کشاورزی وقت در حدفاصل سدهای ارس و اصلاندوز در سال 1368 شروع و از ده متر مکعب سهم حق آبه جمهوری اسلامی ایران از رودخانه ارس 4/1 مترمکعب در ثانیه آن به دشت گردیان اختصاص یافت.

واگذاری اراضی به بهره‌برداران از نیمه دوم سال 79 آغاز گردیده است.آب موردنیاز طرح توسط ایستگاه اصلی و فرعی مجاور رودخانه ارس در کد ارتفاعی 680 متر از سطح دریا توسط دستگاه‌های الکتروپمپ مستقر برداشت شده و توسط خط انتقالی به طول 1/5 کیلومتر به حوضچه رسوب‌گیر و ازآنجا به استخر خاکی با ظرفیت حدود 5000 مترمکعب پمپاژ می‌شود .

عملیات اجرایی طرح با سرمایه‌گذاری بانک زمین به‌عنوان مجری و شرکت فراز آب به‌عنوان مشاور آغاز گردید و با تفکیک2500 هکتار از اراضی ،اقدام به برنامه‌ریزی جهت بهره‌برداری دشت به‌صورت کشت آبی و با نام تعاونی تولید روستایی دشت گردیان نمود. بر اساس اقدامات انجام گرفته 1833 هکتار از اراضی دشت گردیان جهت کشت و کار مناسب تشخیص داده شد که از این مقدار 1421 هکتار به احداث باغ (زردآلو،انگور،پسته،آلبالو،فندق،سیب و مابقی کشت مخلوط) و 412 هکتار برای زراعت (یونجه،ذرت علوفه ای و جالیز در کنار گندم و جو)تفکیک گردید.

دشت گردیان با توجه به ظرفیت‌های موجود در عرضه تولید میتواند یکی از بسترهای صادرات محصولات باغی مد نظر قرار گیرد که در حال حاضر سالانه حدود 20000 تن انواع محصولات باغی در آن دشت تولید میگردد.لازم به ذکر است میزان اشتغالزایی در دشت گردیان حدود 1560 نفر میباشد.

هدف از مطالعات توسعه اراضی کشاورزی دشت‌های گلفرج، یکانات و هرزندات به ترتیب به مساحت 12450، 3850 و 6450 هکتار و به مساحت کل 22750 هکتار خالص می‌باشد که با پمپاژ آب از رودخانه ارس با ظرفیت 6 مترمکعب در ثانیه در فصول زراعی و غیر زراعی و استفاده از تأسیسات پمپاژ دشت گردیان در فصول غیر زراعی با ظرفیت 4/1 مترمکعب در ثانیه و با احداث سدهای گردیان، گلفرج، گلفرج بالادست و هرزندات به ترتیب با ظرفیت ذخیره 4/22، 38/10، 5/16 و 96/48 میلیون متر مکعب برای تنظیم 6/29، 8/13، 22 و 60 میلیون متر مکعب امکان‌پذیر خواهد بود. مطالعات مرحله اول دشت گلفرج به مساحت 12450 هکتار انجام و به کارفرمای محترم ارائه شده است و مطالعات مرحله اول دشت‌های هرزندات و یکانات نیز از طرف مشاور در حال انجام می‌باشد. هدف از مطالعات مرحله دوم اولویت اول و دوم توسعه اراضی عبارتست از انجام مطالعات مرحله دوم تأمین آب بخشی از توسعه کشاورزی دشت گلفرج به مساحت 5200 هکتار ناخالص (3805 هکتار خالص) شامل مطالعات مربوط به احداث سدهای ذخیره‌ای گردیان و گلفرج و مطالعات مربوط به سیستم انتقال اصلی طرح و شبکه آبیاری اراضی کشاورزی بر اساس نتایج و مصوبات مطالعات مرحله اول طرح و هدف از مطالعات مرحله دوم اولویت سوم و چهارم اراضی نیز عبارت است از انجام مطالعات مرحله دوم تأمین آب بخشی از توسعه کشاورزی به مساحت 11350 هکتار ناخالص (8645 هکتار خالص) شامل مطالعات مربوط به سیستم انتقال طرح و شبکه آبیاری اراضی کشاورزی (درجه 1، 2، 3 و 4) بر اساس نتایج و مصوبات مطالعات مرحله اول می‌باشد (بر اساس آخرین نتایج مطالعات سطح اراضی اولویت اول و دوم 3805 هکتار و اولویت سوم و چهارم نیز 8645 هکتار می‌باشد).با عنایت به اینکه مساحت 5200 هکتار از اراضی مذکور مربوط به محدوده منطقه آزاد ارس میباشد لذا برنامه ریزی برای آماده سازی و بهره برداری از اراضی مذکور در حال انجام میباشد که از این مقدار حدود 939 هکتار با اشتغالزایی حدود 900 نفر آماده و تحویل بهره برداران گردیده است. الگوی کشت در باغات اراضی مذکور زردآلو و بادام بر اساس مطالعات مشاور طرح میباشد.

موقعیت و مشخصات جغرافیایی طرح

محدوده مورد مطالعه از نظر تقسیمات کشوری در استان آذربایجان شرقی، شهرستان جلفا، بخش مرکزی و دهستان‌های شجاع و ارسی واقع شده است. این محدوده از نظر جغرافیایی بین طول‌های ً43، َ26 و ْ45 تا ً33، َ46، ْ45 شرقی و عرض‏های ً42، َ47، ْ38 تا ً25، َ57 و ْ38 شمالی قرار گرفته است. بطوریکه محدوده فوق از طرف غرب به ارتفاعات کوه موشی‏آخر و کوه دره، از طرف شرق به محدوده اراضی دشت افشار و داران، از جنوب به ارتفاعات مشرف به اراضی هادیشهر و طالب گلی (ارتفاعات قلعه زیر و قره‏گوز) و از طرف شمال نیز به ارتفاعات اوچ‏تپه و شهر جلفا محدود می‏شود. محدوده مطالعاتی مورد نظر علاوه بر دو شهر جلفا و هادیشهر، روستاهای گلفرج تازه‏کند ، آق‏بلاغ ، طالب‏گلی، حیدرآباد ، سیلگرد ، شاهمار (حق‏وردی‏آباد)، شجاع، زاویه، لیوارجان و سیه سران را نیز در بر می گیرد.

اهداف طرح

هدف اصلی از مطالعه طرح گلفرج استفاده از حق‏آبه جمهوری اسلامی ایران و استفاده حداکثر از پتانسیل آبی رودخانه‏های مرزی کشور بوده که در نتیجه آب کشاورزی حدود 12450 هکتار از دشت گلفرج (11100 هکتار اراضی توسعه و 1350 هکتار اراضی بهبود) و 10480 ~ 9850 هکتار در گزینه‏های مختلف طرح توسعه از یکانات و هرزندات تامین خواهد شد. نحوه تأمین آب به‌صورت پمپاژ از رودخانه ارس با ظرفیت 6 مترمکعب در ثانیه به‌صورت 12 ماهه و 20 ساعته و ذخیره‏سازی آب مازاد در فصول غیر زراعی در سدهای چهارگانه طرح (گلفرج، گردیان، یکانات و هرزندات) به حجم کل 158 میلیون مترمکعب و استفاده از آب مازاد پمپاژ گردیان (24 میلیون مترمکعب) با ذخیره‏سازی در سد گردیان مجموعاً حجم آب قابل برنامه‏ریزی 182 میلیون مترمکعب می‏باشد. افزایش عملکرد محصولات کشاورزی و افزایش چشمگیر درآمدهای اهالی منجر به ایجاد اشتغال و جلوگیری از مهاجرت بی‏رویه خواهد شد و هدف از انجام مطالعات تکمیلی نواحی انتخاب شده، بررسی وضعیت و شرایط حاکم و نیز بررسی چگونگی بهره‌برداری از نواحی فوق بوده تا بدین طریق امکان اصلاح و یا به مطلوب رساندن بهره‌دهی آنها مشخص گردد.دسترسی به محدوده مورد مطالعه از طریق راه ارتباطی اصلی تبریز - مرند - جلفا امکانپذیر می‏باشد بطوریکه جاده فوق از قسمت مرکزی محدوده مطالعاتی عبور می‏نماید. فاصله شهر جلفا از مرکز استان آذربایجان‏شرقی (تبریز) در حدود 146 کیلومتر و از شهر هادیشهر نیز در حدود 12 کیلومتر می‏باشد. همچنین دسترسی به روستاهای واقع در قسمت‏های غربی محدوده از طریق راه فرعی متداول (یکی بنام ایستگاه قره‏برون و دیگری بنام سه راهی پلیس راه) امکان‏پذیر بوده و دسترسی به روستاهای واقع در بخش جنوب شرقی نیز از طریق راه ارتباطی اصلی هادیشهر - سیه‏ رود مقدور است.