خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، مهیار فاضل: ۱۰ هزار هکتار زمین بایر، آنچه امروز نام طرح ملی اراضی پایاب سد خدا آفرین را به دوش می‌کشد؛ بستری مناسب برای اشتغال جوانان و البته مهاجرت معکوس روستاییان شهرنشین به خطه آباء و اجدادیشان.
ارس؛ رودی مشترک به کام همسایگان
در حالی که رژیم حقوقی موجود پیرامون حق آبه کشورهای مختلف از رود ارس؛ که به دوران شوروی سابق بر می‌گردد؛ نیمی از حق آبه این رود را به عنوان سهم ایران مقرر کرده است. تا همین چندی پیش، ارس رودخانه مشترکی بود که به کام آذربایجان و ارمنستان خوش می‌آمد.
سرآغاز یک سفر
یک باور که در طول سالهای متمادی برایم به حالت کلیشه در آمده است، این که اگر سفر خود را سحرگاه و به دور از ازدحام آغاز کنم؛ سفر خوبی برایم رقم خواهد خورد؛ اینگونه با زمین و آدم‌ها و حتی حیوانات هم غریبگی نمی‌کنم.
حوالی ساعات ۸، تبریز را به مقصد شرکت کشت و صنعت خداآفرین ترک کردم؛ پاییز سال ۹۷، مدیرعامل شرکت منابع آبی ایران در بازدیدش از طرح اراضی پایاب سد خداآفرین، با ابراز رضایتمندی از پیشرفت فیزیکی این طرح؛ ابراز کرد: پروژه ملی پایاب سد خدا آفرین در حال حاضر ۷۸ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و فاز اول آن تا پایان سال جاری به بهره برداری می‌رسد و امروز می‌روم تا شاهد بهره برداری از این طرح باشم.
ساعت، ۱۰ صبح را نشان می‌داد؛ آفتاب تیز صبح افتاده بود به شیشه ماشین‌ها و توی چشم می‌زد؛ راننده‌ای که صدایش بوی سال‌ها رانندگی و جاده می‌داد؛ با لهجه شیرین ترکی اش گفت: رسیدیم.
از ماشین پیاده شدیم؛ سبزه‌ها تا بالای زانو می رسند؛ این اولین سالی است که این اراضی ملی زیر سطح کشت می‌روند.
از دور که نگاهم به گندم زار افتاد، یک دشت سبز بود؛ گویی پارچه مخملی را روی زمینی مسطح پهن کرده بودند؛ رقص خوشه‌های سبز گندم در نسیم بهاری را که دیدم نا خود آگاه با خود زمزمه کرد: «دریای طلا»
اما اینها هیچ کدام توصیف واقعی گندم زار نبود.
دوربینم را در آوردم تا شاید بتوانم از دریچه آن این همه زیبایی و عظمت را به تصویر بکشم. اما دریچه دوربین من خیلی کوچک‌تر از آن بود که این همه زیبایی را درون خود جای دهد. آن را کنار گذاشتم و محو تماشای رقص خوشه‌ها شدم.
خورشید داغ‌تر از همیشه بر فراز گندم زار ایستاده بود و چه مهربانانه وبا افتخار دست نوازش خود را بر سر گندم زار می‌کشید.
تکمیل ظرفیت اراضی پایاب سد خداآفرین تا پایان سال جاری
رسول داشاد، سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره ابراز کرد: طرح ملی اراضی پایاب سد خداآفرین؛ به مساحت ۲۴ هزار هکتار؛ در منطقه قلی بیگلو جای گرفته؛ که ۱۸ هزار هکتار از این طرح در آذربایجان شرقی و شش هزار هکتار مابقی در منطقه پارس آباد استان اردبیل واقع شده است.
وی افزود: اولین فاز از اراضی پایاب سد خداآفرین در پنج هزار و ۱۹۰ هکتار و در قالب ۹ ایستگاه پمپاژ در سال ۱۳۹۸؛ برای اولین بار زیر کشت می‌رود.
داشاد تصریح کرد: البته شش ایستگاه این طرح به مرحله بهره برداری رسیده؛ و سه ایستگاه دیگر نیز قرار است به همت شرکت آب منطقه‌ای تا پایان سال جاری به جمع ایستگاه‌های پمپاژ اضافه شود.
سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس در ادامه بیان کرد: از میان پنج هزار و ۱۹۰ هکتاری که امسال تحت پوشش شبکه قرار می‌گیرد چهار هزار و ۹۰۰ هکتار داخل منطقه آزاد ارس قرار دارد؛ که به منظور مدیریت یکپارچه درخواست مدیریت ۳۰۰ هکتار باقی مانده را به دستگاه‌های اجرایی مربوطه ارجاع داده ایم.
کشت در اراضی سد خداآفرین پس از یک قرن بلا استفادگی
داشاد در ادامه سخنانش ابراز کرد: در اراضی تحت مدیریت منطقه آزاد ارس؛ رایزنی‌های صورت گرفته با روستاهای اطراف منجر به توافق با دو روستا به نام‌های باقر اوغلی و قارلی لو شده است و اراضی ملی این روستاها پس از قریب به یک قرن برای نخستین بار زیر سطح کشت می‌رود.
وی افزود: اراضی که در برنامه سال ۹۸ زیر سطح کشت رفتند؛ با وجود حاصلخیزی خاک، به منظور حفظ مراتع بکر و دست نخورده باقی مانده بود.
سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: قشلاقات ۹ گانه در قالب برنامه‌های بعدی مدیریتی منطقه آزاد ارس در سالهای بعد زیر کشت می‌رود.
داشاد در ادامه با بیان اینکه فاز اول اراضی ملی پایاب سد خداآفرین، زیر کشت آزمایشی قرار گرفته اند، گفت: در اولین فاز از اراضی ملی پایاب سد خداآفرین، گندم، جو و ۲۹ هکتار گیاه کلزا به صورت آزمایشی مورد کشت قرار گرفت که خوشبختانه نتایج مطلوبی حاصل شد.
وی افزود: بخش خصوصی قبل از سرمایه گذاری خاک این منطقه را به طور کامل مورد آزمایش قرار داده است که در نتیجه این آزمایش خاک اراضی پایاب سد خدا آفرین در حد مطلوب ارزیابی شده است.
در تلاش برای افزایش حق آبه ایران از ارس هستیم
سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس در بخش بعدی سخنانش با تاکید بر محدودیت حق آبه ایران از ارس ابراز کرد: به دنبال افزایش حق آبه ایران از ارس هستیم و این افزایش، مستلزم مذاکرات بین المللی است.
داشاد ادامه داد: فعلاً اجازه ساخت ۱۰ هزار هکتار سد سبز داریم؛ که کشت پنج هزار هکتار از این مقدار را به صورت باغی و زراعی شروع کرده و برای پنج هزار هکتار نیز برنامه‌هایی در نظر داریم.
وی افزود: کشت باغی در این منطقه به تازگی شروع شده است.
سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس در بخش دیگری از سخنانش ابراز کرد: طبق برنامه ریزی های انجام گرفته قسمتی از مراتع اراضی پایاب سد خداآفرین برای چرای مراتع نگهداشته شده بود که اهالی روستاهای اطراف به جای صد هکتار ۵۰۰ هکتار را به صورت دیمی کاشته اند.
معضل بیکاری پشت درهای بسته
داشاد در ادامه در خصوص اشتغال زایی طرح ملی اراضی پایاب سد خدا آفرین توضیح داد: ۱۶۹ خانواده از اهالی روستای قارلی جو که در اطراف طرح ملی اراضی پایاب سد خداآفرین اسکان دارند تا اواخر فصل برداشت در این منطقه مشغول به کار هستند.
وی افزود: میانگین سنی شاغلان این طرح بالای ۲۰ سال و غالباً رده سنی جوان است.
سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس ادامه داد: روستای باقر اوغلی نیز، از دیگر روستاهای اطراف این طرح است که ۱۱۰ خانواده از این روستا در طرح ملی پایاب سد خداآفرین امرار و معاش می‌کنند.
وی افزود: علاوه بر اهالی روستاهای اطراف شرکت سرمایه گذار نیز در گلخانه احداثی خود برای قریب به ۷۰ نفر ایجاد اشتغال نموده است.
داشاد تصریح کرد: مجموعه حفاظتی، تکنسین‌ها و تسترهای ایستگاه‌های پمپاژ سازمان آب نیز از دیگر مشغول به کاران طرح ملی اراضی پایاب سد خداآفرین هستند.
سرپرست مدیریت املاک و اراضی منطقه آزاد ارس در ادامه عنوان کرد: در گزینش عوامل اجرایی این طرح سعی در انتخاب افراد فاقد زمین، بیکار و عمدتاً ساکن مناطق اطراف شده است.
داشاد افزود: به علت آزمایشی بودن فاز نخست این طرح دقت و وسواس کافی در انتخاب شاغلان این طرح به خرج داده نشده است با این حال در فازهای بعدی این طرح در صورت مشاهده گزینش اشتباه فرد فاقد شرایط بر کنار و جایگزین وی از همشهری‌هایش انتخاب می‌شود.
۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد گردش مالی طرح اراضی پایاب سد خداآفرین
داشاد در بخش دیگری از سخنانش ابراز کرد: بخش خصوصی در این طرح، حداقل هفت هزار میلیارد تومان را در ۹ رشته برنامه ریزی شده از جمله باغبانی، آبزی پروری و … سرمایه گذاری کرده است.
وی افزود: با برآورد سه هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری مستقیم یا غیرمستقیم مردم پیش بینی می‌شود ۱۰ هزار میلیارد تومان گردش مالی در این طرح صورت بپذیرد.
طرح ملی اراضی پایاب سد خداآفرین از ظرفیت‌های ناشناخته آذربایجان شرقی بود که با شناخته شدنش قدمی بزرگ در جهت ایجاد اشتغال و ترویج مهاجرت معکوس به روستاها برداشته شده است.
با امید روزی که دیگر ظرفیت‌های بکر و ناشناخته داستان که در حاشیه اذهان مسئولان قرار دارند به مرحله شکوفایی و بهره برداری برسند.
عکس از: سینا اصل احمد نژاد